Neoformalist film analiz yaklaşımıyla Franz Kafka'nın Üç Şato romanı uyarlamalarının karşılaştırmalı incelemesi

Temel çıkış noktasını Rus formalizminden alan neoformalizm Kristin Thompson ve David Jay Bordwell’in geliştirdiği bir film analiz metodolojisidir. Bir yaklaşım olarak neoformalizm sanat eserlerinin nasıl inşa edildiğine ve alımlayıcının bilişsel sürecini etkilemede hangi yöntemler izlediklerine ilişkin bir dizi geniş varsayım sunmaktadır. Ancak neoformalizm bu varsayımların tek tek filmlerde nasıl somutlaştırıldığını belirlemez. Anlatısal, biçimsel ve tematik düzeydeki varsayımlar her eserin sorunlarına özgü bir yöntem oluşturmak için kullanılabilir. Bu nedenlerle neoformalizm bir okumadan daha çok filmin tüm yapısına ve o filmi ilginç kılan unsurlara ışık tutmayı amaçlamaktadır. Rus Biçimciliği gibi neoformalizm de biçim ve içerik arasındaki ayrımı kabul etmez. Bu analiz yönteminde biçim yalnızca içeriğe hizmet eden sabit bir form olarak ele alınmaz, içerik ve biçim bir bütünün inşasındaki ayrılmaz birer parçadır. Bu yaklaşım merkezine yazılı edebiyat metinlerini alan formalizmden, iletişim modelini ve alımlayıcının bilişsel sürecini odağına alması yönünden ayrılmaktadır. Bu yöntem filmleri tek tek açıklanacak birer yapıt olarak görmez. Biçimle içeriği birbirinden ayrı başlıklar olarak değerlendiren ve içeriği ana değerlendirme noktası alan film eleştirilerinden, Bordwell’in ‘SLAB Theory ’olarak eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirdiği, filmleri bir psikanalitik ekolu veya bir felsefi düşünceyi onaylamak adına ele alan film teorilerinden farklı bir söyleme sahiptir. Bu söylemi sebebiyle tek bir yazılı eseri çıkış notası alan, Franz Kafka’nın Şato romanı sinema uyarlamaları üç uzun metraj film, Alman yönetmen Rudolf Noelte’nin yönettiği Das Schloß (Noelte, R., 1968), Rus yönetmen Aleksey Balabanov’un yönettiği Zamok (Balabanov, A., 1994) ve Avusturyalı yönetmen Michael Haneke’nin yönettiği Das Schloß (Haneke, M. ,1997) neoformalist yaklaşımla inclenecektir. Bu karşılaştırmalı neoformalist analizle içerik ve biçimin bir bütün olarak anlam yaratma ve anlatı kurma yönündeki katkıları araştırılacaktır. Çalışmada incelenen filmler, dijital platformlarda veya internet üzerinde erişilebilir ve analiz yapılabilecek çözünürlükte olmaları nedeniyle seçilmiştir. Bu çalışmadaki analiz, nitel araştırma yöntemlerinden “örnek olay incelemesi” yöntemi çerçevesinde yapılacaktır. Bu yöntemin seçilmesinin temel nedeni, araştırma konusu olan filmlerin, özgün bağlamı içinde ve detaylı biçimde ele alınarak, genel geçer sonuçlardan ziyade derinlikli bir anlam çözümlemesine olanak sağlamasıdır.

Neoformalism, which takes its fundamental starting point from Russian Formalism, is a film analysis methodology developed by Kristin Thompson and David Jay Bordwell. As an approach, neoformalism offers a series of broad assumptions about how artworks are constructed and the methods they employ to influence the cognitive processes of the viewer. However, neoformalism does not determine how these assumptions are concretely embodied in individual films. Assumptions at narrative, formal, and thematic levels can be used to create a method specific to the problems raised by each work. Therefore, neoformalism aims to shed light on the entire structure of a film and the elements that make it interesting, rather than providing a sole reading. Like Russian Formalism, neoformalism does not accept the distinction between form and content. In this analytical method, form is not merely seen as a fixed structure serving the content; rather, content and form are inseparable parts of the construction of a whole. This approach diverges from formalism, which focuses on literary texts, and shifts its focus to communication models and the cognitive processes of the viewer. This discourse differs from film critiques that evaluate form and content as separate entities, prioritizing content as the main point of evaluation. It also differs from film theories that interpret films through a psychoanalytic or philosophical perspective to endorse a singlesided reading. Due to this neoformalist discourse, Franz Kafka's novel The Castle will be analyzed with a neoformalist approach through three feature-length film adaptations: "Das Schloß" directed by Rudolf Noelte (1968), "Zamok" directed by Aleksei Balabanov (1994), and "The Castle" directed by Michael Haneke (1997). Through this comparative neoformalist analysis, the contributions of content and form to the creation of meaning and narrative construction will be explored. The films analyzed in this study were selected because they are accessible on digital platforms or the internet and available in a resolution suitable for viewing and analysis. The analysis in this study will use the qualitative research method called the “case study” approach. This method was chosen because it makes it possible to explore the films in detail and within their original context, focusing on a deep understanding of their meaning rather than trying to reach broad, universal conclusions.