Travmatik yaşantıların obsesif kompulsif bozukluk ve dikkat eksikliği hiperaktive bozukluğu ile ilişkinde aracı ve düzenleyici değişkenlerin etkisinin incelenmesi

Basit Öğe Kaydı
dc.authorid0000-0002-5692-4574
dc.contributor.advisorAktan, Zekeriya Denizen_US
dc.contributor.authorUzunoğlu Azman, Gülgünen_US
dc.contributor.otherIşık Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Klinik Psikoloji Doktora Programıen_US
dc.date.accessioned2023-10-31T17:22:38Z
dc.date.available2023-10-31T17:22:38Z
dc.date.issued2023-10-02
dc.departmentIşık Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Klinik Psikoloji Doktora Programıen_US
dc.descriptionText in Turkish ; Abstract: Turkish and Englishen_US
dc.descriptionIncludes bibliographical references (leaves 220-267)en_US
dc.descriptionxvi, 287 leavesen_US
dc.description.abstractTravmatik deneyimler insanların hayatlarında birçok olumsuzluklara neden olabilmekte ve etkisini farklı alanlarda, farklı belirtiler ile gösterebilmektedir. Bununla birlikte, Obsesif Kompülsif Bozukluk (OKB) ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) gibi psikopatolojik belirtiler biyolojik kökenli olabildiği gibi, travmatik yaşantıların etkisiyle dışsallaştırma bozukluğu olarak da açığa çıkabilmekte ve travmatik deneyimler sonrası gözlenen belirtiler ile benzer özellikte olabilmektedir. Ayrıca, ergenlerin içinde bulunduğu gelişim döneminin özelliklerinin de etkisi ile, bu psikopatolojik belirtiler gelişim dönemine has olarak değerlendirilerek, bireylere yanlış bir bakış açısı sunabilmektedir. Bu doğrultuda, araştırmanın amacı 12-18 yaş arası ergenlerin OKB ile DEHB belirtilerinin varlığında travma ile ilişki ruhsal, duygusal ve bilişsel bileşenlerin önemini ortaya koymak ve DEHB ve OKB ile travma ilişkisinde, travma sebepli koruyucu, biçimlendirici, aracı olan ve risk oluşturan etmenleri değerlendirebilmek olarak belirlenmiştir. 794 katılımcı ile yürütülen araştırmada, Sosyodemografik Özellikler ve Veri Formu, DSM-5 Travma Sonrası Stres Belirtileri Şiddet Ölçeği Çocuk Formu, Obsesif Kompülsif Bozukluk Ölçeği Çocuk Formu, Turgay Yıkıcı Davranış Bozuklukları Belirti Tarama Ölçeği, Ergenler için Benlik Algısı Ölçeği, Çocuk ve Ergenler için Sosyal Destek Değerlendirme Ölçeği, Bilişsel Esneklik Ölçeği, Ergenler için Duygu Düzenleme Ölçeği ve Ergenler için Duygu Düzenleme Ölçeği kullanılmıştır. Birçok farklı analiz ile verilerin incelenmesi tamamlanmıştır. Araştırma bulgularına göre, travma ile OKB ve DEHB ilişkisinde benlik algısı, sosyal destek, bilişsel esneklik ve içsel işlevsel olmayan ile dışsal işlevsel olmayan duygu düzenlemenin aracı rolünün istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi olduğu; travmanın türünün, sayısının ve üzerinden geçen sürenin ise ayrı ayrı biçimlendirici rolünün istatistiksel olarak anlamlı olmadığı bulunmuştur. Aracı ve biçimlendirici etkinin bir arada incelendiği araştırma modellerinin değerlendirmesinde ise sadece travmanın üzerinden geçen sürenin biçimlendirici değişken; benlik algısı, sosyal destek, bilişsel esneklik ve duygu düzenlemenin aracı değişken; travma belirti düzeyinin yordayıcı değişken ve DEHB belirti düzeyinin ise yordanan değişken olarak belirlendiği araştırma modelinin anlamlı bir etkileşim gösterdiği bulunmuştur. Araştırmanın katkısı, tüm bunlar ışığında, OKB’li ve DEHB’li ergenlerin tedavisinde travmatik yaşam olaylarının ve travma belirti düzeyinin başlı başına psikopatolojiler üzerinde belirleyici olabildiğinin ve bu ilişkilerde aracı ve biçimlendirici ruh sağlığı değişkenlerinin de göz önünde bulundurulması gerekmesinin öneminin anlaşılmasıdır.en_US
dc.description.abstractTraumatic experiences can lead to various negative effects in people's lives, manifesting in different areas with diverse symptoms. Additionally, psychopathological symptoms such as Obsessive-Compulsive Disorder (OCD) and Attention-Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) can arise as a result of traumatic experiences and exhibit similar characteristics to the symptoms observed after such experiences, suggesting a possible association with externalizing disorders. Moreover, considering the impact of the developmental period adolescents are going through, these psychopathological symptoms may be misinterpreted as unique to this developmental stage, leading to a biased perspective on individuals. In this context, the research aims to highlight the significance of psychological, emotional, and cognitive components in the presence of OCD and ADHD symptoms in adolescents aged between 12 and 18 years concerning their relationship with trauma. Furthermore, the study seeks to evaluate the factors that may act as protective, moderator, mediator, or risk elements related to trauma in the context of OCD and ADHD. The research involved 794 participants and employed various tools for data collection, including Sociodemographic Characteristics and Data Form, DSM-5 Child Trauma Symptoms Severity Scale, Child Obsessive-Compulsive Disorder Scale, Turgay Destructive Behavior Disorders Symptom Screening Scale, Self-Perception Scale for Adolescents, Social Support Evaluation Scale for Children and Adolescents, Cognitive Flexibility Scale, Emotion Regulation Scale for Adolescents, and Emotion Regulation Scale for Adolescents. Extensive data analysis was conducted with multiple methods. According to the research findings, self-perception, social support, cognitive flexibility, and both internal and external dysfunctional emotion regulation played a statistically significant mediator role in the relationship between trauma and OCD/ADHD symptoms. However, the type, number, and duration of trauma did not separately have a statistically significant moderator role in the relationship between trauma and OCD/ADHD symptoms. Furthermore, in the evaluation of research models- where trauma symptom levels identified as the predictive and OCD/ADHD symptom levels determined as the outcome variables- in which all the mediator effects and each moderator effect separately are examined together, just the duration of trauma (since the trauma) showed a significant interaction with ADHD only which is the predicted variable across the research models. The contribution of this study lies in recognizing the determining influence of traumatic life events and trauma symptom levels in the treatment of adolescents with OCD and ADHD. It emphasizes the importance of considering mediator and moderator mental health variables in these relationships.en_US
dc.description.tableofcontentsTravmanın Tanımıen_US
dc.description.tableofcontentsTravmanın Etiyolojisien_US
dc.description.tableofcontentsTravmanın Epidemiyolojisien_US
dc.description.tableofcontentsTravmaya Eşlik Eden Fiziksel, Bilişsel, Davranışsal ve Ruhsal Problemleren_US
dc.description.tableofcontentsObsesif Kompulsif Bozukluk Tanımıen_US
dc.description.tableofcontentsObsesif Kompulsif Bozukluk Etiyolojisien_US
dc.description.tableofcontentsObsesif Kompulsif Bozukluk Epidemiyolojisien_US
dc.description.tableofcontentsObsesif Kompulsif Bozukluğa Eşlik Eden Fiziksel, Davranışsal, Duygusal ve Ruhsal Problemleren_US
dc.description.tableofcontentsDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanımıen_US
dc.description.tableofcontentsDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Etiyolojisien_US
dc.description.tableofcontentsDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Epidemiyolojisien_US
dc.description.tableofcontentsDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuna Eşlik Eden Fiziksel, Bilişsel, Davranışsal, Duygusal ve Ruhsal Problemleren_US
dc.description.tableofcontentsBenlik Algısı Kavramıen_US
dc.description.tableofcontentsSosyal Destek Kavramıen_US
dc.description.tableofcontentsBilişsel Esneklik Kavramıen_US
dc.description.tableofcontentsDuygu Düzenleme Tanımıen_US
dc.description.tableofcontentsDeğişkenler Arası İlişkileren_US
dc.description.tableofcontentsTravma ile Araştırma Değişkenleri Arası İlişkileren_US
dc.description.tableofcontentsObsesif Kompulsif Bozukluk ile Araştırma Değişkenleri Arası İlişkileren_US
dc.description.tableofcontentsDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ile Araştırma Değişkenleri Arası İlişkileren_US
dc.description.tableofcontentsTravma Türü ile Psikopatoloji İlişkisien_US
dc.description.tableofcontentsTravma ile Türleri Arasındaki Bağlantıen_US
dc.description.tableofcontentsTravma Türü ile Obsesif Kompulsif Bozukluk İlişkisien_US
dc.description.tableofcontentsTravma Türü ile Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu İlişkisien_US
dc.description.tableofcontentsTravma Sayısı ile Psikopatoloji İlişkisien_US
dc.description.tableofcontentsTravma ile Travma Sayısı Arasındaki Bağlantıen_US
dc.description.tableofcontentsTravma Sayısı ile Obsesif Kompulsif Bozukluk İlişkisien_US
dc.description.tableofcontentsTravma Sayısı ile Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu İlişkisien_US
dc.description.tableofcontentsTravmanın Üzerinden Geçen Süre ile Psikopatoloji İlişkisien_US
dc.description.tableofcontentsTravma ile Travmanın Üzerinden Geçen Süre Arasındaki Bağlantıen_US
dc.description.tableofcontentsTravmanın Üzerinden Geçen Süre ile Obsesif Kompulsif Bozukluk İlişkisien_US
dc.description.tableofcontentsTravmanın Üzerinden Geçen Süre ile Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu İlişkisien_US
dc.identifier.citationUzunoğlu Azman, G. (2023). Travmatik yaşantıların obsesif kompulsif bozukluk ve dikkat eksikliği hiperaktive bozukluğu ile ilişkinde aracı ve düzenleyici değişkenlerin etkisinin incelenmesi. İstanbul: Işık Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.en_US
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11729/5786
dc.institutionauthorUzunoğlu Azman, Gülgünen_US
dc.institutionauthorid0000-0002-5692-4574
dc.language.isotren_US
dc.publisherIşık Üniversitesien_US
dc.relation.publicationcategoryTezen_US
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccessen_US
dc.rightsAttribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 United States*
dc.rights.urihttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/us/*
dc.subjectTravmatik deneyimleren_US
dc.subjectObsesif kompulsif bozukluken_US
dc.subjectDikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuen_US
dc.subjectAracı etki değişkenlerien_US
dc.subjectDüzenleyici etki değişkenlerien_US
dc.subjectTraumatic experienceen_US
dc.subjectObsessive compulsive disorderen_US
dc.subjectAttention deficit hyperactivity disorderen_US
dc.subjectMediator variablesen_US
dc.subjectModerator variablesen_US
dc.subject.lccRC533 .A96 T73 2023
dc.subject.lcshTraumas in adolescent.en_US
dc.subject.lcshObsessive-Compulsive Disorder.en_US
dc.subject.lcshAttention-Deficit Hyperactivity Disorder.en_US
dc.subject.lcshAttention-Deficit Hyperactivity Disorder.en_US
dc.titleTravmatik yaşantıların obsesif kompulsif bozukluk ve dikkat eksikliği hiperaktive bozukluğu ile ilişkinde aracı ve düzenleyici değişkenlerin etkisinin incelenmesien_US
dc.title.alternativeExamination of the effects of mediator and moderater variables on the relationship between traumatic experiences and obsessive compulsive disorder, attention deficit hyperactivity disorderen_US
dc.typeDoctoral Thesisen_US
dspace.entity.typePublication

Dosyalar

Orijinal paket
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim
İsim:
Travmatik_yasantilarin_obsesif_kompulsif_bozukluk_ve_dikkat_eksikligi_hiperaktive_bozuklugu_ile_iliskinde_araci_ve_duzenleyici_degiskenlerin_etkisinin_incelenmesi.pdf
Boyut:
5.89 MB
Biçim:
Adobe Portable Document Format
Açıklama:
DoctoralThesis
İndir
Lisans paketi
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim Yok
İsim:
license.txt
Boyut:
1.44 KB
Biçim:
Item-specific license agreed upon to submission
Açıklama:
İndir

Koleksiyon

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Tez Koleksiyonu